Дома ОЧНИ БОЛЕСТИ Катаракта – очно перде

Катаракта – очно перде

Од страна на

Датум: 28/07/2024

Катаракта или помеѓу народот позната како перде, е заматување на природната интраокуларна леќа, која ја фокусира светлината што влегува во окото. Ова заматување може да доведе до намалување на видот. Ако не се лекува, може да доведе и до слепило. Катарактата се развива бавно и безболно, што значи дека видот може да се влошат без пациентот да го забележи тоа. Не постои медицински третман за спречување или за успорување на катарактата. Модерната операција на катаракта, која вклучува отстранување на заматената леќа и имплантација на чиста интраокуларна леќа, е единствениот дефинитивен третман. Оваа процедура е најефективната и најчеста во медицината, со стапка на успех од 97%.

Катарактата често се развива полека, со постепено намалување на видот што не може да се коригира со очила. Вообичаени симптоми вклучуваат заматен вид, тешкотии при читање при слаба светлина, слаб вид ноќе, отсјај и ореоли околу светлата и повремено двојно гледање. Други знаци вклучуваат чести промени во рецептот за очни помагала и нова способност за гледање на близина без очила.

СОДРЖИНА НА ТЕКСТОТ

Симптоми на катаракта

Катарактата се развива полека и безболно, а нејзините симптоми може да се појават постепено. Вообичаени симптоми вклучуваат заматен вид, тешкотии при читање при слаба светлина, слаб вид ноќе, отсјај и ореоли околу светлата и повремено двојно гледање. Најчестите симптоми на катаракта вклучуваат:

Заматен вид: Ова е најочигледниот симптом. Како што катарактата напредува, видот станува заматен, нејасен и магловит, што може да изгледа како гледање низ матно стакло или магла.
Тешкотии при читање при слаба светлина: Лицата со катаракта често имаат проблеми со читање и други активности при слаба осветленост.
Слаб вид ноќе: Катарактата може да ја намали способноста за добар вид при слаба осветленост, што го отежнува ноќното возење и други активности во темни услови.
Отсјај и ореоли околу светлата: Светлата може да изгледаат посветли и да предизвикуваат отсјај. Ореоли околу светлата, особено ноќе, се исто така чест симптом.
Двојно гледање: Во некои случаи, катарактата може да предизвика двојно гледање на едното око (монокуларно двојно гледање).
Чести промени во рецептот за очни помагала: Лицата со катаракта може да забележат дека им е потребно често менување на диоптријата на очилата.
Промени во перцепцијата на боите: Катарактата може да предизвика боите да изгледаат избледено или пожолтено.
Нова способност за читање без очила за читање: Некои пациенти над 60 години со катаракта може да забележат дека можат да читаат без очила, што е резултат на промените во леќата на окото.

Овие симптоми може да варираат во интензитет и брзина на појавување, во зависност од типот и стадиумот на катарактата. Доколку забележите некој од овие симптоми, важно е да се консултирате со офталмолог за точна дијагноза и соодветен третман. Рана дијагноза и третман на катарактата може значително да го подобрат квалитетот на вашиот вид и операцијата да биде беспрекорна.

Фактори на ризик за катаракта

Постојат бројни ризик фактори кои можат да придонесат за развој на катаракта, а разбирањето на овие фактори може да помогне во рано откривање и превенција. Еве ги главните ризик фактори за катаракта:

Возраст: Возраста е најзначаен ризик фактор за катаракта. Катарактата е почеста кај постари лица, со значително зголемување на ризикот по 55-тата година.
Семејна историја: Генетиката игра улога во развојот на катаракта. Ако имате членови од семејството со катаракта, постои поголема веројатност и вие да развиете катаракта.
Изложеност на ултравиолетово (UV) зрачење: Прекумерната изложеност на сончева светлина и UV зрачење може да го зголеми ризикот од катаракта. Носењето на заштитни очила за сонце кои блокираат UV зраци може да помогне во намалување на овој ризик.
Дијабетес: Лицата со дијабетес имаат поголема веројатност да развијат катаракта, особено ако нивниот дијабетес е лошо контролиран.
Пушење: Пушењето е значителен ризик фактор за катаракта. Никотинот и другите хемикалии во цигарите можат да предизвикаат оксидативен стрес на леќата на окото.
Алкохол: Прекумерното консумирање на алкохол е поврзано со зголемен ризик од катаракта.
Претходни повреди на окото: Повреди на окото, како удари или продорни повреди, можат да доведат до развој на катаракта.
Долготрајна употреба на кортикостероиди: Долготрајната употреба на кортикостероиди, без разлика дали е орална или капки за очи, може да го зголеми ризикот од катаракта.
Изложеност на зрачење: Изложеност на различни видови на зрачење, вклучувајќи терапија со радијација за рак, може да предизвика развој на катаракта.
Неправилна исхрана: Недостатокот на антиоксиданти и есенцијални хранливи материи во исхраната може да го зголеми ризикот од катаракта. Здрава и балансирана исхрана може да помогне во намалување на овој ризик.

Видови на катаракта

Катарактата може да се развие од различни причини и се класифицирани според различни фактори. Еве ги главните видови на катаракта:

Сенилна катаракта: Оваа катаракта е најчестиот вид на катаракта, кој се појавува кај повозрасни лица, обично по 60-тата година од животот. Оваа состојба е резултат на природниот процес на стареење, кој доведува до заматување на кристалната леќа на окото. Иако процесот е бавен и постепен, со текот на времето, заматувањето на леќата може значително да го наруши видот.
Конгенитална катаракта или вродена катаракта: Овој вид катаракта е присутен при раѓање или се развива во раното детство. Може да биде резултат на генетски фактори, инфекции или повреди за време на бременоста. Ретка, но може да има сериозни последици за видот ако не се третира на време.
Секундарна катаракта: Оваа катаракта се јавува како резултат на други медицински состојби, како што се дијабетес, или поради употреба на одредени лекови, особено кортикостероиди. Поврзана со основните здравствени состојби и може да биде почеста кај лица со хронични заболувања или долготрајна употреба на одредени лекови.
Трауматска катаракта: Се јавува како резултат на повреда на окото, како што се удари, продорни повреди, хемиски изгореници или изложеност на зрачење. Релативно ретка, но честа кај луѓе кои имаат историја на повреди на окото.
Радиациона катаракта: Оваа катаракта се развива по изложеност на различни видови зрачење, вклучувајќи терапија со радијација за рак или изложеност на ултравиолетово зрачење. Ретко, но ризикот е поголем кај лица изложени на зрачење поради професионални или медицински причини.
Кортексна катаракта: Овој вид катаракта се формира во кортексот (надворешниот раб) на леќата и предизвикува заматени области кои изгледаат како бели клинови или линии. Честа кај постарите лица и често се поврзува со возраста.
Нуклеарна катаракта: Се развива во центарот (јадрото) на леќата и предизвикува постепено пожолтување и заматување на леќата. Многу честа кај постарите лица и е најчестиот тип на катаракта поврзана со возраста.
Задна субкапсуларна катаракта: Се формира на задната страна на леќата, директно во патот на светлината. Овој тип на катаракта може брзо да напредува и значително да го наруши видот. Помалку честа од нуклеарната и кортексната катаракта, но честа кај луѓе со дијабетес или оние кои земаат високи дози на стероиди.

Секој вид катаракта може да влијае на видот на различни начини и во различни степени, а навремената дијагноза и третман се клучни за зачувување на добриот вид.

Процес на дијагностицирање на катаракта

Дијагнозата на катаракта вклучува неколку чекори и тестови кои помагаат во идентификација на состојбата и проценка на степенот на заматување на леќата. Еве ги главните дијагностички методи кои офталмолозите ги користат за откривање на катаракта:

Анамнеза или медицинска историја: Офталмологот ќе ја разгледа вашата медицинска историја, вклучувајќи ги претходните проблеми со видот, операции, болести и лекови кои ги користите. Ова помага во разбирање на потенцијалните ризик фактори за катаракта.
Тест за острината на видот (Snellen тест): Овој тест се користи за мерење на острината на видот на далечина. Пациентот чита букви од табла на различни растојанија. Ова помага во утврдување на степенот на заматување на видот предизвикано од катаракта.
Преглед на очите со широка зеница: За време на овој преглед, офталмологот ќе користи капки за ширење на зениците, овозможувајќи подобар преглед на леќата и ретината. Ова овозможува детален увид во степенот и локацијата на катарактата.
Биомикроскопија: Оваа специјализирана микроскопија користи високо-интензивна светлина за да создаде тродимензионален поглед на различни структури на окото. Прегледот со биомикроскоп овозможува детален преглед на предната структура на окото, вклучувајќи ја и леќата, и помага во идентификација на видот и степенот на катарактата.
Тест за мерење на внатрешен притисок (тонометрија): Овој тест се користи за мерење на притисокот во окото, што е важно за исклучување на глауком, кој може да биде присутен заедно со катарактата.
Фундус фотографии: Слики на задниот дел на окото (ретина) се прават за да се оценат промените предизвикани од катарактата. Овие фотографии помагаат во следење на прогресијата на катарактата и планирање на третманот.
Оптичка кохерентна томографија (OCT): Овој неинвазивен тест создава детални слики на ретината и други структури на окото. OCT може да биде корисен за проценка на влијанието на катарактата на другите делови од окото.
Рефракциски тест: Овој тест се користи за утврдување на најдобрата корекција на видот преку леќи. Помага во утврдување дали заматувањето на видот е предизвикано од катарактата или од други рефракциски грешки.

Нехирушки третман на катаракта

Катарактата, која претставува заматување на кристалната леќа во окото, обично бара хируршки третман за отстранување на заматената леќа и замена со вештачка леќа. Сепак, во раните фази или кај оние кои не се подготвени за хируршка интервенција, постојат неколку нехируршки опции кои можат да помогнат во управување со симптомите и подобрување на квалитетот на животот. Овие мерки може да помогнат во одложување на потребата за операција и во подобрување на видот на краток рок.

Заштита од UV зрачење: Носење на очила за сонце со соодветна УВ заштита може да помогне во спречување на понатамошно оштетување на леќата.
Корекција на видот со оптички помагала: Промени во рецептот за очилата може да помогнат во подобрување на видот, но на краток временски период.
Редовни офталмолошки прегледи: Честите контроли можат да помогнат во следење на прогресијата на катарактата и прилагодување на третманот според потребите.
Контрола на хронични заболувања: Управувањето со состојби како дијабетес може да помогне во намалување на ризикот од развој и напредување на катарактата.

Иако хируршката интервенција е единствениот дефинитивен третман за катаракта, овие нехируршки мерки можат да помогнат во управувањето со симптомите и во подобрувањето на квалитетот на животот на краток рок. Редовните прегледи и прилагодувањата на животниот стил и околината се клучни за одржување на видот додека не се одлучи за хируршки третман.

Хирушки третман на катаракта

Катарактата е една од најчестите причини за намалување на видот, особено кај постарите лица. Единствениот ефективен начин за третирање на катарактата е хируршка интервенција, која вклучува отстранување на заматената природна леќа и нејзина замена со вештачка интраокуларна леќа. Операцијата на катаракта е една од најчестите и најуспешни хируршки процедури во медицината денес.

Процес на хирушки третман

Предоперативна проценка: Преоперативниот третман на катаракта е клучен дел од процесот на подготовка за хируршка интервенција, чија цел е да се обезбеди успешна операција и оптимални резултати за пациентот. Овој процес вклучува серија на прегледи и проценки, кои овозможуваат детално разбирање на состојбата на окото и специфичните потреби на пациентот.
Офталмолошки преглед: Офталмологот ќе направи детален преглед на очите за да ја утврди состојбата на катарактата и да планира соодветен третман.

Пред операцијата, офталмологот ќе ја одреди соодветната јачина на вештачката леќа што ќе се имплантира.

Видови на операција на катаракта:

Факоемулзификација Фако (Phacoemulsification): Ова е најчестиот и наједноставен метод за хируршка интервенција на катаракта. Оваа техника вклучува неколку клучни чекори: мал рез на корнеата, обично од 1,8 до 2,5 милиметри. Ултразвучната сонда се вметнува преку резот и користи ултразвучни бранови за да ја разгради и раствори заматената леќа. Разградената леќа се отстранува преку аспирација. По отстранувањето на леќата, преклопената вештачка леќа се вметнува преку истиот мал рез и се отвара во природна позиција. Факоемулзификацијата е најчесто користениот метод поради нејзините предности, како што се: мал рез, периодот на заздравување е пократок и ризикот од компликации е намален. Брзо заздравување, пациентите обично се враќаат на нормалните активности во краток временски период. Поради природата на малиот рез, шиење не е често потребно.
Екстракапсуларна катарактна екстракција (ЕКЕ): Ова е метод кој се користи поретко и е резервиран за случаи каде факоемулзификацијата не е соодветна, како кај многу зрели или тврди катаракти. Овој метод вклучува: поголем рез, отстранување на целото јадро на заматената леќа, се отстранува во едно парче, имплантација на вештачката леќа. Недостатоците на ECCE се поврзани со подолг период на заздравување и поголем ризик од компликации.
Интракапсуларна Катарактна Екстракција (ICCE) Овој метод ретко се користи денес поради високиот ризик од компликации. Оваа процедура вклучува отстранување на целата леќа заедно со капсулата преку многу голем рез. Овој метод се користи само во исклучителни случаи каде другите техники не се применливи.

Времетраење на операцијата

Времетраењето на операцијата за вградување на интраокуларната леќа, обично трае помеѓу 15 и 20 минути. Ова е амбулантски зафат, што значи дека пациентот може да оди дома истиот ден. Процедурата се изведува под локална анестезија, што ја прави безболна за пациентот. Покрај самиот оперативен зафат, целиот процес, вклучувајќи подготовка и постоперативна нега, може да трае околу 2 до 3 часа.

Постоперативна нега

Постоперативната нега на пациентот е клучна за осигурување на успешно заздравување и обновување на видот. Пациентот после операцијата се внесува во соба каде што треба да биде во мирување најмалку 1 час. Заштитата на окото не треба да се отстранува, со цел да не дојде до инфекција или иритација. На пациентот му се дава упатство по кое треба да се придржува со цел да не дојде до компликации. Му се препишуваат медикаменти, обично капки за очи за превенција на инфекција и за намалување на воспалението. Пациентот треба да одбегнува простори со прашина и дим, бидејќи овие фактори можат да предизвикаат иритација и инфекција.

Симптоми и чувства после операција

По операцијата, може да се појават некои нормални симптоми кои вклучуваат:

Чешање и чувство на непријатност: Овие симптоми се нормални и обично се намалуваат во текот на неколку дена.
Црвенило: Лесното црвенило на окото е често и треба да исчезне со времето.
Солзење: Солзењето е нормална реакција и обично се намалува за неколку дена.

Ако симптомите се влошуваат или не исчезнуваат, важно е да се консултирате со офталмологот.

Прегледи после операција

Редовните прегледи по операцијата се важни за следење на процесот на заздравување и за рано откривање на евентуални компликации. Првиот преглед е за 24 часа, следниот преглед е за отприлика две недели.

Предности на хирушкиот третман

Подобрување на видот: Повеќето пациенти доживуваат значително подобрување на видот веднаш по операцијата.
Брзо заздравување: Со современите техники како факоемулзификација, пациентите обично се враќаат на нормални активности во рок од неколку дена.

Модерните техники вклучуваат минимални резови и помал ризик од компликации.

Ризици и компликации после операција

Како и секоја хирушка операција, операцијата на катаракта носи одредени ризици. Меѓу нив се:

Инфекција: Иако ретка, инфекцијата може да се појави и обично се третира со антибиотски капки.
Крварење: Може да се појави крварење во окото, кое обично се контролира.
Оток и воспаление: Овие компликации се најчесто привремени и се третираат со капки за очи.
Отлепување на ретината: Ретко, но сериозно, оваа состојба бара дополнителна хируршка интервенција.

Типови на интраокуларни леќи

Интраокуларните леќи се користат при хирушки зафати за замена на природната леќа на окото, најчесто при катаракта. Постојат неколку различни типови на интраокуларни леќи, секој со свои карактеристики и намени:

Монфокални леќи: Овозможуваат јасен вид на една оддалеченост. Пациентите обично треба да користат очила за другите оддалечености (близина).
Бифокални интраокуларни леќи – EDOF (Extended Depth of Focus): Овие леќи се напредни леќи дизајнирани да обезбедат подобра вид на далечина и на близина до одалеченост од 50 сантиметри. EDOF леќите ги намалуваат оптичките аберации и го подобруваат квалитетот на сликата. Овие леќи се дизајнирани да ја минимизираат појавата на халоси и блики, што често е проблем кај традиционалните мултифокални леќи.
Мултифокални леќи: Овозможуваат јасен вид на повеќе растојанија (далечна и блиска, или далечна, средна и блиска). Целосно ја елиминираат потребата за очила, но можат да предизвикаат халоси или блики околу светлата.

Овие интраокуларни леќи можат да бидат со УВ заштита или сини филтер. Дизајнирани да заштитат од ултравиолетово (УВ) и високоенергетско видливо (HEV) сино светло. Овие филтри можат да помогнат во заштита на мрежницата и подобрување на контрастот на видот. Постојат повеќе реномирани брендови на интраокуларни леќи, кои имаат одличен квалитет. Интраокуларните леќи се изработуваат од неколку различни материјали, секој со специфични својства кои ги прават погодни за имплантација во окото. Главните материјали што се користат за производство на интраокуларните леќи вклучуваат:

Силикон: Силиконските леќи се меки и флексибилни, што овозможува нивно преклопување и имплантација преку помал рез.
Хидрофобен акрил: Овој материјал е популарен заради неговите одлични оптички својства и стабилност во окото. Денес хидрофобниот акрил е меѓу најчесто користените материјали за интраокуларните леќи.
Хидрофилен акрил: Хидрофилните акрилни леќи се исто така флексибилни и можат да се преклопуваат за имплантација преку мал рез. Овие леќи апсорбираат вода, што може да влијае на нивните оптички својства, но се многу биокомпатибилни.

Сите типови на интраокуларни леќи има свои предности и недостатоци, и изборот на леќата најчесто зависи од индивидуалните потреби и очекувања на пациентот, како и препораките на офталмологот.

Очилa по операција на катаракта – преглед и препораки

По операцијата на катаракта, потребата за очни помагала се утврдува преку оптометриски преглед. Овој преглед обично се изведува 4-6 недели по операцијата, кога окото е доволно заздравено и стабилно за прецизно мерење на диоптријата.

Преглед за диоптрија

Прегледот може да се направи и кај оптометрист, тој ќе ги измери острината на видот и рефрактивните потреби на пациентот. Овие мерења ќе помогнат да се утврди дали и какви очни помагала се потребни.

Препорака за очилa

Очилa за далечина: Ако пациентот има потреба од корекција на видот за далечина, ќе бидат препишани очила со соодветна диоптрија. Овие очила помагаат да се подобри видот за активности како што се возење, гледање телевизија и други задачи кои бараат јасен вид на далечина. Препорачано е очилата да имаат фотохромни оптички леќи, со што ќе се овозможи подобра заштита.
Очилa за близина: Во некои случаи, пациентите можат да имаат потреба од очила за читање или други активности кои бараат јасен вид на близина. Препорачано е очилата да имаат најмалку антирефлексна заштита, или според потребите на пациентот може да имаат и заштита од сина светлина.
Бифокални или прогресивни лeќи: За пациентите кои имаат потреба од корекција и за далечина и за близина, бифокалните или прогресивните леќи можат да бидат добра опција. Овие леќи обезбедуваат непречен премин помеѓу различни растојанија и овозможуваат јасен вид за сите активности. Овие очила може да имаат и фотохромни оптички леќи или леќи со заштита од сина светлина, а може тоа и да биде комбинација на овие две заштити.
Очила за сонце со УВ заштита: Една од најважните придобивки од носењето очила за сонце по операцијата на катаракта е заштитата од УВ зраците. Ултравиолетовото зрачење може да биде штетно за чувствителното око кое се заздравува по операцијата. Овие зраци можат да предизвикаат иритација, воспаление и долгорочни оштетувања на окото. Користењето на очила за сонце со висока УВ заштита ги штити очите од овие потенцијални штетни ефекти.

Цена на операција на катаракта

Цената на операцијата на катаракта зависи од повеќе фактори и таа може значајно да варира. Прво цената зависи од тоа дали операцијата е преку фонтот за здравство или е на приватно. Зависи од типот на интраокуларната леќа, дали е монофокална, бифокална или мултифокална. Потоа, од брендот на леќата. Исто така и од условите на очната клиника, прегледните за дијагностицирање, како и постоперативните прегледи и целосната услуга и нега.

Optometrija.mk – содржините се заштитени со авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон.