Кога зборуваме за ризикот од премногу време поминато пред паметните телефони и таблетите кај децата, всушност зборуваме за потенцијално штетните ефекти на сината светлина што ја емитираат дигитални уреди.
Зошто премногу време поминато екранот е проблем за децата?
LED компјутерските дисплеи и преносливите дигитални уреди емитуваат широк спектар на видлива светлина. Повеќето од овие светлосни зраци се безопасни, но дел од светлината што ја емитираат екраните е, всушност, висока енергетска видлива светлина што се вика сина светлина.
Сината светлина има пократка бранова должина и поголема енергија од другите видливи светлосни зраци. Истражувањата покажуваат дека одредени сини светлосни зраци можат негативно да влијаат на ретината на очите за подолг временски период.
Сината светлина исто така игра важна улога во регулирањето на циркадниот ритам на нашето тело. Ова всушност е внатрешен часовник кој го дефинира времето за извршување на сите метаболички функции во телото, и директно влијае врз концентрацијата и продуктивноста во текот на работен ден. За да живееме според циркадниот ритам потребно е да се разбудиме, да се храниме, да се одмориме и што е најважно за оваа тема – да спие во одредено време. Прекумерното изложување на сина светлина во погрешно време од денот може да го наруши нормалниот циклус на спиење и будност, што има негативно влијание врз нашето тело, и физички и ментално.
Кои се ризиците од премногу време поминато пред екранот за децата?
Иако е вистина дека гледањето во уреди со дигитален дисплеј го зголемува изложеноста на сина светлина на која децата се изложени во текот на целиот живот, важно е да се нагласи дека сонцето емитира многу поштетна сина светлина од компјутерите, таблетите и паметните телефони. Значи, изложеноста на сина светлина од дигитални уреди е дополнителна експозиција, покрај онаа која ни стигнува од сонцето.
Друг важен фактор што треба да се разгледа е времето на изложеност. Изложувањето на сина светлина од сончева светлина е можно само од изгрејсонце до зајдисонце. Сепак, синото светло од екранот може да се појави во секое време од денот, вклучувајќи ја и ноќта.
Можните фактори на ризик кои предизвикуваат премногу изложеност на сина светлина кај децата може да се категоризираат како непосредни и долгорочни.
Непосредни ризици
Непосредните ризици поради премногу време поминато пред екранот обично се појавуваат релативно брзо по постојано изложување на сината светлина. Многу од овие ризици се поврзани со прекин на циркадниот ритам поради гледање на дигиталните екрани ноќе, што може да го отежни процесот на спиење да се појави во нормал време.
Пореметувањето во спиењето може да биде особено проблематично за децата, бидејќи тоа предизвикува дневна поспаност и слаби резултати во училиштето.
Истражувањата покажаа дека луѓето со нарушен 24-часовен циклус на спиење и активност, исто така, имаат поголема веројатност да имаат нарушувања на расположението, пониски нивоа на среќа и поголемо чувство на осаменост.
Најчестите симптоми на предолго гледање во екраните се:
• намалено ниво на внимание
• раздразливост
• болка во вратот
• главоболка
• напрегање на очите
• суво око
• иритација на очите
Секој од овие симптоми може потенцијално да влијае на перформансите на училиштето и социјалната интеракција.
Долгорочни ризици
Факт е дека долгорочните ризици од зголемена изложеност на сината светлина поради честата употреба на дигитални уреди се сè уште непознати. Ова е така поради едноставната причина што претходната генерација не била изложена на споредливи нивоа на сина светлина од дигитални уреди од своето детство.
Веројатно ќе трае неколку децении пред да имаме сигурен доказ за штетниот ефект на сината светлина поради прекумерната експозиција на екраните во детството.
Но, постојат некои поврзани студии кои сугерираат дека би било мудро да се ограничи изложеноста на сино светло, почнувајќи од рана возраст.
Што можете како родител да направите?
Што може да прави родителот за да спречи оштетување на очите на детето (и целокупното здравје) поради премногу време пред екранот?
Децата веројатно нема да ја намалат употреба на дигитални уреди. Значи, одговорот лежи во преземањето на чекори за ограничување на изложеност на сината светлина што доаѓа во очите додека ги користите овие уреди.
Едно решение е купување очила со леќи кои го намалуваат количеството на сина светлина што влегуваат во очите од компјутерите, таблетите и паметните телефони. Некои производители на леќи произведуваат леќи кои го филтрираат синото светло. Овој тип на леќи може да се набави во сите подобро снабдени оптики.
Но, што ако детето нема диоптер и потреба за очила? Во овој случај е достапен добар “Blue Light Filter”. Денес, значителен број на паметни телефони и таблети имаат опција “Филтер за сино светло” и обично се наоѓаат во поставките на екранот. По вклучувањето на овој филтер, екранот станува благо жолто. Колку е ефективен овој филтер, не знаеме, но сигурно може само минимално да помогне.
За крај, ќе забележиме дека е препорачливо да се спроведе офталмолошко испитување кај деца на секои две години ако не постојат проблеми со очите или ако има диоптрија. Напрегањето на очите кај децата и кај возрасните е значително помало ако се носи точниот диоптер.
Optometrija.mk – содржините се заштитени со авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон.
